آذراولدوز
اذربايجانا عاييد اولانار
تاريخ : یکشنبه 27 آذر 1390 | یازار : اورمولو


چيلله مراسيمي حقينده بير پارا ملاحيظه‌لر

چيلله گئجه‌سي مراسيمي‌نين منشائي

- آتالاريميز "قورخ گئجه شريندن" دئميشلر

- ايلين ان اوزون گئجه‌سي چيلله گئجه‌سيدير، هم ده قيشين ايلك گئجه‌سي، قارانليق، سويوق، اوزون بير گئجه، عجبا بو مجمع‌الاشرارين كناريندان راحات‌مي كئچمك اولار؟

قاباق قيشدير. كيم نه بيلير نه قدر مال-داوار پيه‌‌لرده قيريلاجاق، نئچه سود امر كؤرپه ‌ بلگينده دوناجاقميش. قيشين ايلك گئجه‌سينين قره ‌قئييدي هركسين جانيني آلديقدا، بير ايلنجه‌لي مراسيمله، بو گئجه‌نين شريني بير تهر باشدان آشيريب و قارا قيشين قارشيسينا گوجلو روحيه ‌ايله چيخماق لازيمدير. منجه چيلله گئجه‌‌سي مراسيمي‌نين اساس فلسفه‌سي‌ بودور. آمما بونا باشقا سببلر ده سايماق اولار، بو آرادا دكتر ياشار كالافات‌ين دوشونجه‌لري دقته لاييقدير.

ياشار كالافات-آ گؤره چيلله مراسيمي تورك خالقلارينين ايناجلاريندا آللاهدان بركت و بوللوق تمناسي ايله علاقه‌داردير، او يازير:

«اوزون قيش مؤوسيمي، اينسانلارين و حيوانلارين يئيه‌جكلرينين، ياخاجاقلارينين توكنديگي جيدّي بير امتحاندير. عادتا تصوفده‌كي "چيله" (چيلله) ياشانيلاراق نفس تربيه‌سيندن گئچميشدير. نئجه كي قيشين دؤنملري آراسيندا "بؤيوك چيلله" و "كيچيك چيلله" ده واردير، چيلله‌دن چيخيش بير قوتلاماغي و حمدي بايراميني گتيرير، بو روزي يئتيرنه بير شوكران يئنه ده داها بول وئرمه‌سي اوچون يالواريشدير»(Ya?ar Kalafat, S.243).

بونا شاهيد اولاراق، سالماسدا ياشايان كوره‌سوننولرين بير عنعنه‌سيني قئيد ائتمك اولار: سالماسلي كوره‌سوننولر چيلله گئجه‌سينده قووورغا قوووروب، دامين دؤرد بوجاغينا داغيدارلار، بركت رمزي اولان بوغدالاري داغيتماقلا دا اينانارلار كي گلن ايل بوللوق اولاجاق (فيروز سعيدي).

بو كيمي عادت و اينانجلار، چيلله مراسيمينين بركت موتيويله سيخ باغليليغيني گؤسترمكده‌دير.

ناردوقان، گون‌دوغان، يلدا

گوللو يول‌اوغلونون يازديغينا گؤره، اسكي توركلر چيلله‌نين ايلك گونونو بايرام ائدردي. "نار دوقان" (ياخود گون‌دوغان) آديلا مشهور اولان بو بايرامي هله ده تاتارلار، باشقوردلار، چوواشلار و... قئيده آليرلار. "نار" مونقولجا گونش دئمكدير. تاتارلار اونا "كوياش تووآ= گونش دوغان"، باشقوردلار ايسه "ناردوقان" يا دا " ماردوقان" ، چوواشلار "نارتاوان" ياخود دا "نارتوكن" دئير و بو گونو بايرام ائديرلر.

آذربايجاندا "گون دوغان" بايرامي تماميله اونودولموشسا دا آنجاق بير عادت اولاراق بوگون بير-بيرينه راست گلنلر «اوزونه گون دوغسون»، «گونون آغ اولسون»-دئيه خئيير-دوعا وئررلر(Güllü Yolo?lu). ماراقليدير كي اسكي توركلرين بو مراسيمي‌نين آدي، قديم سوريانيلرده و آسوريلرده ده عيني معناني وئرن بير كلمه‌دير: يلدا.

بيلديگينيز كيمي تورك كلاسيك ادبياتيندا بؤيوك چيلله‌نين ايلك گئجه‌سينه، "يلدا گئجه‌سي" ده دئييلميشدير. بو گون بعضي شهرلي آذربايجانليلار يلدا گئجه‌سي ترمينيني ده چيلله گئجه‌سي ايله پارالل ايشلدرلر.

اصلينده سوريانيجه اولان "يلدا" سؤزونون آنلامي "دوغوش" دئمكدير. آسورجادا ايسه عيني ايله "بت يلدا" سؤزو دوغوشدور. دئمك "يلدا" ياخود "گون‌دوغان"دان اعتيبارا گونلر بؤيومگه باشلار، بونا گؤره ده دوغوش معناسي وئرن بو آدلاري اونا يلرلشديرميشلار.

آرتيرمالييام بو اينانج دونيانين ايلك كريستيان خالقي اولان آسوريلرين طرفيندن سونرالار حضرت مسيحين دوغوشو (ميلادي) ايله عوض ائديلرك، مسيحيلرين ايچينده "كريسمس" اولاراق ياييلميشدير.

چيلله‌نين لغتده و خالق تقويمينده‌كي آنلامي

قيرخ آنلامينا گلن تاتجا "چهل" ياخود "چل" كؤكوندن اولان "چيلله" سؤزونون آنلامي آذربايجان ديلي‌نين ايضاحلي لغتينده بئله قئيده آلينميشدير:

1- دوغوشدان، تويدان و يا اؤلمكدن كئچن قيرخ گونلوك مدت

2- قيشين بؤيوك و كيچيك چيلله‌دن عيبارت ايلك ايكي آيي (ايضاحلي لغت، چيلله ماده‌سي)

فرهنگ معين‌ده ايسه بونلاردان علاوه "درويشلرين بير بوجاغا سيغيناراق قيرخ‌گونلوك رياضت ايچينده عيبادت ائتمه‌لري" آنلامي دا قيد اولموشدور. (فرهنگ فارسي، چله ماده‌سي).

قيد ائتمك لازيمدير كي اؤزبكيستان و قاراچاي توركلري ائله‌جه ده ايران تاتلاري آراسيندا قيش چيلله‌لريندن علاوه، ياي چيلله‌لري ده وار. ياي چيلله‌سي تير آيي‌نين اوليندن باشلار. ايلين ان ايستي زامانينا فارسلارين "چلّه‌ي تابستان" دئديكلري ده ائله همين خالق تقويمينه عاييد ترميندير.ياي چيلله‌لري ده قيشين‌كي كيمي ايكي بؤيوك و كيچيك چيلله‌دن عيبارتدير و جمي 60 گون سورر .

آذربايجان و توركيه‌ده "چيلله" سؤزو باشقا بير آنلام دا داشيماقدادير، او دا چتينليك و زحمت دئمكدير. دئمه‌لي هله ده خلق ايچينده ايشلنمكده‌ اولان "چيلله تؤكمك، چيلله كسديرمك، چيلله‌سي چيخماق"، بير گلينين، زاهي‌نين، اوشاغين... هانسيسا بير چتينليك ويا زحمتدن قورتولماسينا عاييد ايشلنن ترمينلردير.

ناصر منظوريه گؤره چيلله سؤزو توركجه‌دير معناسي ايسه سون درجه گئريلمه و چكيلمه‌دير. چيلله‌گئجه‌سي ده قيش فصلي‌نين ان سويوق و ان اوزون گئجه‌سي اولدوغوندان بو آد اونا وئريلميشدير. (منظوري ناصر)

آنجاق بونو دا دئمه لييم كي سايين ناصر منظوري‌نين چيلله‌يه وئرديگي بو يئني معنايه هئچ بير سؤزلوكده راسلاماديم.

آذربايجان خالق تقويمينده اساس قيش يئتميش گوندن عيبارتدير:

40 گون بؤيوك چيلله: دي ‌آيي‌نين اوليندن (دسامبرين 22-سيندن) بهمنين دوققوزونا كيمي (يانوارين 29-ونا كيمي)

20 گون كيچيك چيلله: بهمنين اونوندان (يانوارين 30-وندان) بهمنين سونونا كيمي (فئورالين 19-ونا كيمي)

10 گون قاري‌ننه چيلله‌سي: ايسفندين بيريندن (فئورالين 20-سيندن) اسفندين اونونا كيمي (فئورالين سونو مارتين بيرينه كيمي) (انجوي شيرازي ص 42)

خالق اينانجلارينا گؤره بؤيوك و كيچيك چيلله ايكي باجيدير. بو اوچ شر قوه‌لرين (بؤيوك باجي، كيچيك باجي و قاري ننه‌نين) هر اوچونون ده مونث ياخود قادين اولماسي، اونا عاييد اينانجلارين آنااركيل‌ليك (مادرشاهليق) دؤوروندن گليب بيزه چاتديغيني ثبوت ائتمكده‌دير.

ايكينجي بؤلوم: آذربايجاندا چيلله مراسيمي

چيلله قارپيزي

آذربايجاندا قيشا گيرمزدن اول قيش تداركو گؤرولر، بير چوخ يئرلرده بوتون پاييز آيلاريندا‌ قادينلارين اساس چاليشماسي قيش زومارينا صرف اولار. قوورما، تورشو، لاواشا، دن-دؤش، يئرآلما-سوغان، قوروگؤي، روب و ... بو كيمي يئمكلري حاضيرلاييب، قيش زوماري ائدرلر. بونلارين ايچينده بير ده "چيلله قارپيزي" اولماليدير.

بؤيوك چيلله باشلانان گئجه هامي بير-بيرينين ائوينه توپلانار، بير چوخلو قورو يئميشلر (سبزه، جويز و قاخ...)، قووورغا، اييده، بعضا ده نار )و بو كيمي ياش مئيوه‌لر(، پشمك، قوووت، حالوا قوناقلار اوچون گتيررلر، ان سوندا دا چيلله‌ قارپيزيني ديليم-ديليم كسيب هامييا پايلارلار. چيلله قارپيزيني هامي يئمه‌ليدير، بيريسي ائوده اولماسا دا پاييني ساخلارلار و بئله اينانارلار كي چيلله قارپيزيني يئسه‌لر اونلارا سويوق ديمييه‌جك.

سالماسدا ياشايان كوره‌سوننولرين بئله بير قايداسي وار كي چيلله‌قارپيزيني مجليسده اولان آغ‌ساققاللارين بيري كسيب «قادا- بالاميزي بو گئجه كسديك»-دئير و صاباحيسي گون چيلله قارپيزينين قابيقلاريني آخار سويا وئررلر (فيروز سعيدي).

چيلله‌ليك

چيلله گئجه‌سي اوغلان ائويندن آداخلي قيزا چيلله‌ليك گؤندريلر، دئمه‌لي چيلله گئجه‌سينه عاييد يئمكلر او جمله‌دن: پشمك، قوووت، حالوا، قورو يئميشلر، نار و ان واجيب اولان چيلله قارپيزيني (عموما بزه‌يرك)، بير خونچادا توپلانيب، آخشام باشي قيز ائوينه گؤندريلر.

ائولنديكدن سونرا دا بير نئچه ايل قيز گلينه چيلله‌ليك گئدر، آمما بو دؤنه خونچا اوغلان ائويندن دئييل، قيز ائويندن گؤندريلر. قيزين آتا-آناسينا گؤره بو هديه‌لر اوغلان ائوي يانيندا قيزلارينين باش اوجاليغي ساييلير.

چيلله گئجه‌سي اوخونان نغمه‌لر:

مراسيم و مؤسيم نغمه‌لرينين بير پاراسي چيلله ايله علاقه‌داردير. داش ماكيدا چيلله گئجه‌سي بو نغمه‌ني اوخويارلار:

آي چيلله-چيلله قارداش

آتين قمچيله قارداش

بير گلدين دانيشمادين

قلبيم آچيلا قارداش (انجوي شيرازي، ص 47)

مشهور فولكلورشوناس عزيزه خانيم جعفرزاده ده اؤز آتاسيندان ائشيتديگي بو نغمه‌ني بئله ثبت ائتميشدير:

قوووب، قيشي آيازي

كسديك چيلله قارپيزي

آللاه يئتيرسين روزي

ائل قالماسين تامارزي (Güllü Yolo?lu)

كلاسيك ادبياتيميزدان، ماكيلي شاعير "يلدا" نين ديللر ازبري اولان بو ميصراعلاري، دا چيلله گئجه‌لري ييغينجاقلاريندا بير تاپماجا كيمي اوخونار:

يلدا گئجه‌سي بيردي

ايلده بير اولار يلدا

يا رب بو نئجه سيردي

بير آيدا ايكي يلدا ؟؟

بورادا سئوگيلي‌سينين آي اوزونون ايكي طرفينده ساللانان هؤروكلريني گؤرن شاعير، اونو بير آيا و ايكي قارا و اوزون يلدا گئجه‌سينه بنزدرك بو اسرارانگيز گؤزلليگين قارشيسيندا حيرته دالميش و بو اينجه شعري ياراتميشدير.

فالا باخما

. چيلله گئجه‌سي فالا باخارلار، كندلرده و ائلات ايچينده يايغين فاللار باياتي فالي و قولاق‌آسدي‌دير. قئيد ائتمك لازيمدير كي بو فاللار چيلله گئجه‌سيندن علاوه آخير چرشنبه‌ده ده ياييغيندير.

باياتي فالي

چيلله گئجه‌سينده بير قيز اوشاغيني بولاق باشيندان سو گتيرمگه گؤندررلر، او يول بويو كيمسه ايله دانيشمامالي، چاغيرسالار بئله جواب وئرمه‌مه‌ليدير. قيز گتيرديگي سو كؤزه‌سيني ائوده آغ‌ بيرچك بير خانيما تاپشيرار، او دا سويو تؤكر بير قابا اوستونه ده تميز بير پارچا چكر. سونرا قيز گلينلر و فالينا باخماق ايسته‌ين خانيملار قابين اطرافينا توپلانار، هره‌سي اؤزوندن بير نيشان سو قابي‌نين ايچينه آتار. مثلا مينجيق، اوزوك، سانجاق و ساييره، قيزلاردان بيري اليني سالار قابين تكينه و سويو دولانديرا-دولانديرا، مجليسده‌كيلر ده هره‌سي ايسته‌ديكلري باياتي‌نين ايلك ميصراعسيني اوخويارلار،

مثلا بيري دئير:

- الينده بايدا گلين

او بيري ايسه:

- قاپيدان بيري گلدي

و.......

كيمين قابا آتديغي نيشان قيزين الينه گلسه، اوخونان سون باياتيني كاميل‌لشديرمه‌ليدير و او باياتي همين شخصين وصف-حاليدير دئيرلر. مثلا:

- الينده بايدا گلين

دوروبدو چايدا گلين

تانري مورادين وئرسين

آچيلان آيدا گلين

(بونون معناسي بودور كي نيشان صاحيبي گلن آي اؤز مورادينا چاتاجاقدير)

- قاپيدان بيري گلدي

گؤزومون نورو گلدي

بو آرخي كيم آريتدي

سو بئله دورو گلدي

(دئمك نيشان صاحيبي‌نين يولدا مسافيري وارسا، او ساغ- سلامت گليب، چاتاجاق، يا دا نيشان صاحيبي‌نين گلن گونلري خئييرلي و ايشيقلي اولاجاق) ( يكاني زارع صص64-66).

.

. قولاق آسدي

كند ائولرينده بير-بيرينين دامينا چيخيب، قولاق ياتيردارلار گؤرسونلر ائو اهلي ندن دانيشير. سؤزلري هر بير مؤوضوعدا اولسا، اؤز فيكيرلرينجه اونو بير يئره يوزوب، اوركلرينده توتدوقلاري نيتين جوابيني آلارلار.

اونا گؤره ده بو گئجه هامي چاليشار خوش صؤحبتلر، ياخشي سؤزلر دانيشسين، آغيزيني خئيره آچسين، دئيرلر ائشيدن اولار قوي قولاغينا خئييرلي سؤزلر دَيسين، بلكه موشگولو آچيلسين!! (يكاني زارع ص 66).

چيلله‌لرين دئييشمه‌سي

خالق اينانجلارينا گؤره ، بؤيوك چيلله نيسبتا عاغيللي و انصافليدير، آمما كيچيك باجي عكسينه چوخ عصبي و منطيقسيزدير. آجيغي توتاندا كيمسه‌يه آمان وئرمز. اردبيلده چيلله گئجه‌‌سي يئييب، ايچديكدن سونرا جماعت چؤله چيخار و شاختايا اوز توتوب، دئيرلر:

- - بؤيوك چيلله! سن آللاه برك توتما

بونو دئيركن ده اينانيرلار كي دوغرودان دا بؤيوك باجي بونلارين سؤزونو ائشيدير و بو قيشي برك توتماياجاق.

بؤيوك چيلله و كيچيك چيلله آراسيندا خالقيميزين ديلينده دولاشان بئله بير ميتولوژيك روايت وار:

"بيرگون بو ايكي باجي بؤيوك چيلله و كيچيك چيلله اييده آغاجي آلتيندا اوتوروب، دانيشيرديلار، كيچيك باجي ، بؤيوك باجيدان سوروشار:

- سن گئتدين نئيله‌دين؟

دئير :

- من گئتديم هامي‌نين اللرين تنديرين اوستونه سالديم، دوندارديم، اوشوتدوم، ناخوشلاتديم، گلديم!

كيچيك باجي دئير:

- بولار بير ايش دئييل كي من گئتسم، قاريلاري كوركدن، لولئيين‌لري لولوكدن، گلينلري بيلكدن، كؤرپه‌لري بلكدن ائلرم!!

بؤيوك باجي دا دئير كي:

سن ده بير ايش گؤره بيلمزسن چونكو قاباغين يازدي، عؤمورون آزدي.

بو توفارقان واريانتي ايدي، خويدا دا بئله دئيرلر:

« بؤيوك چيلله دئير:

من گئتديم هامي‌نين اللرين باغلاديم، تنديرين اوستونه سالديم گلديم.

كيچيك چيلله ده دئير:

من سنين كيمين دئييلم، گئديب، هاميني تنديردن قوووب، كوفله‌دن چيخاراجاغام، اوشاقلارين اللرين بئشيكده، قوجالارين اللرين بوز سينديراندا چاتلاداجاغام ، گلينلرين اليني بولاق باشيندا دوندوراجاغام».

كوسا گلين

ايكي چيلله‌نين آراسيندا بوتون قيش بويونجا چوخ اسكي زامانلاردان قالان كوساگلين، خيدير نبي، ساياچي كيمي مراسيملر و بايراملار كئچيريلر.

بورادا ميثال اوچون كوسا گلين مراسيمينه قيساجا ايشاره ائده‌جگم:

كوسا گلين مراسيمي زيرنا، دوهول ايله مشايعت اولار، كوسا يئل قوواندان ساققال قويار، باشينا ايكي بوينوز تاخار، يانينا دا بير گلين سالار، بير ده اؤزويله چووال داشييان بيريسيني دولانديرار. بونلار كند ايچينه گليب، چاليب، اوخويوب، اوينايارلار. كوسا گلين شعرلريندن بير نئچه‌سيني آشاغيدا وئريرم:

كوسا گلير هاوادان

ساققالي يئل قووادان

كوسانين پايين گتير

آي خانيم، ائوين آوادان

.

جانيم قاراباش قويون

قارلي داغلار آش قويون

اوچ گون، اوچ گئجه كئچر

كوسايا يولداش قويون

.

جانيم او قاتار كئچي

قايادا ياتار كئچي

قيش سويوغو گلنده

بالاني آتار كئچي

.

آي خالا خالا دور ايندي

يوك ديبينه سوز ايندي

چؤمچه‌ني دولدور ايندي

آللاه بالان ساخلاسين

دو بيزي يولا سال ايندي (انجوي شيرازي ص 95-98)

چيلله قوودو

قيشين باشلانقيجيندا چيلله‌لري قارشيلايان خالق، كيچيك چيلله‌نين سون گونو ده اونو قووالاياراق يولا سالار.

آذربايجاندا كيچيك چيلله‌‌نين سون گئجه‌سينه كورداوغلو بعضا ده صياداوغلو دئيرلر. بو گئجه قيز-گلينلر داما چيخار و دامدا اود يانديريب، قارلاري اونون اوستونه سوووراراق اوخورلار:

چيلله قوودو، چيلله قوودو

سحر مينجيق، سحر مينجيق (انجوي شيرازي ص48)

سحر مينجيق دئديكده صاباحيسي گون مينجيق-مينجيق ياغيش ياغاجاغينا اينانارلار. سايين قالادا ايسه بو شعر اوخونار:

چيلله قاچدي‌ها چيلله قاچدي

بالالاريني گؤتدو قاچدي

كورد اوغلو

چيلله‌ نين سون گونو حاققيندا دا ميتولوژيك بير روايت وار:

«- دئييرلر كيچيك چيلله نين ايلك گونونده، لئيلك گليب گؤلون دونوق سولارينا قونوب، بوزلاري اريدر. آمما بير دفعه هاوا بتر كولك ائليردي. يامان سويوق دوشموشدو، پيشيكلر ميرنووا دوشوب، آج قورد آدام اتينه يئريكله‌ميشدي. خالق نه قدر حاجي لئيلگين يولونو گؤزله‌ديلرسه اوندان خبر اولمادي.

صياد بابا دئديكلري بير تاري تانييان، آغزي دعالي ياخشي كيشي وار ايدي او جماعته توختاخليق وئريب، دئييردي: «نيياران اولمايين حاجي‌لئيلك هرياندان اولسا گليب، چيخار. بير آز دا دؤزمه‌لييك».

آمما گؤزله گؤزون وار اولسون. ‌لئيلكدن خبر اولمادي آخيردا جماعت يورولوب، كور- پئشمان ائولرينه دؤندولر. صياد بابانين كورداوغلو آديندا بير اوغلو وار ايدي، ائوه گليب، اوغلونا دئدي: «اوغلوم دور پار-پالتاريوي گئي! باخ گؤر بلكه حاجي‌لئيلك گليب، گديكده قاليب».

كورداوغلو چاريقلاريني گئييب، پاتاواسيني باغلادي، كوركونو ده چيگنينه ساليب، آلا چلپوو ياغا-ياغا داغ يوخاري يولا دوشدو. آخيردا گئديب، يوخوشون باشينا چاتدي. باخيب گؤردو صيادبابا دئين كيمي لئيلك گليب، قاردا قاليب. تئز اونو قوجاغينا آليب، كنده ساري قاييتدي، بونو گؤرن كيچيك چيلله لاپ سالدي عينادينا ساغدان سولدان چارپاز قار ياغديريب، كولك ائله‌دي. كورداوغلو، لئيلك اوشومه‌سين دئيه اونو كوركونون ايچينه آلدي، آمما كيچيك چيلله قارلاري صياداوغلونون اوز گؤزونه سوووروب، يولونو آزديردي. كورداوغلو بير داشين داليندا گيزلنيب، اؤزونو كولكدن قورويوب، لئيلك ايله سحره كيمي اورادا قالدي.

آمما گل گؤر كي كورداوغلو گلمه‌يينجه آتا –آناسي برك نيياران قالديلار، گئجه‌ني بير نئچه ساعات يولا گؤز تيكديلر، خبر اولمادي، كور- پئشمان باشلاريني آتيب، ياتديلار.

آناسي ياتديغي يئرده دؤشونو چيخاريب، يئره دايادي، سحره ياخين صياد باباني اوياتدي كي «موشتولوغومو وئر، اگر كورداوغلو ايندييه‌جن ديري قالسا داها بوندان سونرا اؤلمز»-دئدي.

دئدي: من دؤشومو يئره داياميشديم، سحره كيمي سويوقدان آز قالا دونوردو، آمما ايندي يئر قيزيشدي، دئمه‌لي يئر نفس چكيب، قيزيشماغا باشلاميشدير!!

بير آزدان گؤردولر كورداوغلو ساغ- سلامت گليب، چيخدي.

او ‌لئيلگي ده بير باشا گؤل سولارينا آپارميش، او دا بوزلاري اريتمگه باشلادي».

سونوج و سون سؤز

1- چيلله‌يه عاييد اينانجلار، آنااركيل‌ليك (مادرشاهليق) دؤرونه قاييدير.

2- چيلله مراسيملري، ايكي هدفي قصد ائدير: بيرينجيسي بوللوق، آللاهدان بركت ايسته‌مه و ايكينجيسي اينسانلاري قيشين چتينليكلرينه قاتلاشماق اوچون روحا حاضيرلاتماق .

3- آذربايجاندا بؤيوك چيلله‌دن كيچيك چيلله‌يه ايكي آي سورن مراسيم اصلينده چوخ مركب و بؤيوك بير كمپلكسدير. اورادا ايلنجه، ماهني، رقص، اينانج، فال، ميتولوژي، بير چوخ عادت عنعنه‌دن بحث ائتمك اولار.

و سون سؤز: بو عادت –عنعنه‌لرين بيريسي ده چيلله گئجه‌سينده هامينين آغيزلارينين خئيره آچيلماسيدير. قوي منيم ده سون سؤزوم خئييردوعا ايله بيتسين:

يايينيز يايلاق ، قيشينيز قيشلاق ايچينده اولسون!

يازينيز آيرانسيز، قيشينيز يورغانسيز اولماسين!

قارلي قيشينيز اولسون، كؤلگه‌لي يايينيز !

قارشي گلن قيش هاردا قيشلاسا دا، اوغول-اوشاغينيزين جانيندا قيشلاماسين!


. _________________________

.

قايناقلار:

1- Ya?ar Kalafat »Türk Halk ?nançlar?« (Bereket Motivi)

2- Güllü Yolo?lu »Milli deyerlerimizi ara?dirark?n« http://dgtp.org/news/46.html

3- ?f?ndiyef, pa?a(1992), Az?rbaycan ?ifahi xalq ?d?byat?, Bak?: m?'arf n??riyyat?.

4- فيروز سعيدي http://www.kuresunni.com

5- يكاني زارع، پرويز(1377)، آذربايجان شيفاهي ائل ادبياتينا بير باخيش،تهران: نشر انديشه نو.

6- انجوي شيرازي، سيد ابوالقاسم(1354)، جشنها و آداب و معتقدات زمستان جلد دوم استانهاي آذربايجان و همدان، تهران: انتشارات اميركبير.

7- اوروجوف، ع.ع.(1376)، آذربايجان ديلينين ايضاحلي لغتي، كؤچورن بهزاد بهزادي، تهران: انتشارات درسا.

8- معين، محمد(1353)، فرهنگ فارسي، تهران: انتشارات اميركبير.

9- منظوري ناصر، ديلماج درگيسي سايي 34


گؤنده ر 100 درجه کلوب دات کام گؤنده ر     بؤلوم لر: اجتماعي
آرشیو
سون یازی لار
یولداش لار
سایغاج
ایندی بلاق دا : نفر
بوگونون گؤروشو : نفر
دونه نین گؤروشو : نفر
بوتون گؤروش لر : نفر
بو آیین گؤروشو : نفر
باخیش لار :
یازی لار :
یئنیله مه چاغی :